وقتی می گویند فقر در جهان دارد زنانه می شود( نسبت زنان فقیر به مردان فقیر رو به افزایش است)؛ جهانی شدن و جهانی سازی برای زنان مصیبت بار خواهد بود؛ بر اساس قاعده هزینه- فایده ،زنان کمتر از مردان می ارزند و دردسر بیشتر و بهره وری کمتر دارند؛ حق اشتغال برابر برای زنان و مردان غیر عادلانه است چون زنان به اندازه مردان سودآور نیستند؛ مرخصی زایمان و تسهیلات ویژه زنان باردار و شیرده لطفی است در حق زنان و از جمله مواردی است که باعث می شود کارفرما در صورت داشتن حق انتخاب، کارمند مرد را به زن ترجیح بدهند و ... این سوال برایم پیش می آید چرا این قواعد و حساب کتابهای اقتصادی با زنان سر ناسازگاری دارد؟ اصلا آیا دارد یا ما اینگونه فکر می کنیم؟ آیا واقعا قواعد اقتصاد طوری است که اگر مشخصات زن و مرد را به آن بدهیم؛ مثلا ملیت و نژاد و سن و تحصیلات و سابقه شغلی و وضعیت تاهل و تعداد فرزندان و ... ، اینگونه تحلیل می کند که برای کسب  سود بیشتر بهتر است مرد را استخدام کنیم یا مزد بیشتری به او بدهیم یا پست بالاتری به او بدهیم؟

اقتصاد درباره کار خانگی زنان چه می گوید؟ آیا آن را جزو کارهای تولیدی و باارزش محسوب می کند و برای آن سهمی در درآمد ملی قائل است ؟ اگر پاسخ مثبت است چه راهکاری برای بهره مند شدن زنان از حاصل مشارکتشان در پیشرفت کشور ارائه می دهد؟ یا اینکه  آن را صرفا کاری داوطلبانه و بی تاثیر در رشد کشور می داند ؟

اقتصاد چه نظری درباره زنانی دارد که به نوعی اسیر سیستم دستمزد خانوادگی هستند، سیستمی که در آن، قوانین و عرف به گونه ای تنظیم شده که مردان متاهل سهم زنان خود را نیز دریافت می کنند بدون اینکه زن را در آن شریک بدانند.

نقش مهم زن در تولید مثل چه می شود؟ یا وقت و انرژی و از همه مهمتر فرسودگی جسمی ناشی از وضع حمل، که در آن ، زن بسیاری از منابع حیاتی بدن خود را به بدن فرزندش منتقل می کند و دردهای استخوانی و مفصلی و ... گوشه ای از نتایج آن است؟ آیا نه ماه بارداری و چند سال شیردهی و تر و خشک کردن کودک و ... تنها به حوزه زن و خانواده مربوط می شود یا به دلیل اینکه این تولید مثل و  تربیت کودک در واقع روند تربیت نیروی انسانی فعال جامعه است باید به چشم یک کار تولیدی بسیار مهم به آن نگاه کرد و زن را در معادله ای برنده – برنده قرار داد و به او انگیزه داد تا مدتی صحنه رقابت فشرده کاری را ترک کند و چرخه تولید و تربیت نیروی انسانی جامعه را فعال نگه دارد؟ توجیهات اقتصاددانها مدتها اینگونه بود که بهتر است زنان تقاضای مرخصی زایمان و امکانات رفاهی دیگر به دلیل مادر بودن را نداشته باشند تا با مردان برابر باشند و رشد کنند . آنها این تسهیلات را نوعی رانت می دانستند، ولی اکنون کشورهای پیشرفته یکی پس از دیگری داوطلبانه این تسهیلات را در اختیار زنان قرار می دهند. چرا؟ چون زنان به LD و HD وکاندوم روی آوردند تا نگذارند ثمره چندین سال تحصیل و تجربه کاریشان به ناگاه برباد رود و خانه نشینشان کند و ناگاه دولتها و کارخانه داران و سرمایه داران متوجه شدند کار برای انجام دادن زیاد است ولی نیروی کار دارد کم و کمتر می شود. حالا پاسخ اقتصاددانها چیست؟ مگر نمی گویند قوانین اقتصاد ، دودوتا چارتاست و مو لای درزش نمی رود؟

اقتصاددانها می گویند نباید از این موضوع ناراحت باشیم که زنان کارگر، مزد کمتری از مردان بگیرند چون اصلا به خاطر همین مزد کمتر آنهاست که کارفرماها آنها را استخدام می کنند و گرنه مردان را استخدام می کنند که قدرت بدنی بیشتری هم دارند و زایمان و بچه داری و شیردهی هم ندارند. آنها می گویند این خواسته برابری طلبانه شما به ضرر این زنان تمام می شود و آنها اصلا طرف شما نیستند.

سوال من که ممکن است بسیار خام یا حتی احمقانه باشد این است که آیا بعد از اینکه کارگران با اعتراضات خود به حقوق بیشتری دست پیدا کردند و توانستند از بازنشستگی و بیمه و مرخصی و ... استفاده کنند سود کارخانه داران و سرمایه داران کم شد و ورشکست شدند یا برعکس ؛ این امنیت شغلی باعث شد افراد بسیاری، مشاغلی که ریسک بالایی داشت را ترک کنند و به کارخانه ها بروند؟

 

سوالهای خیلی زیادی توی ذهن من هست که چون چیزی از اقتصاد نمی دانم ، نمی توانم با استدلال حرف اقتصاددانها را رد یا تایید کنم. حدود سال 1990 عده ای از فمینیستها شاخه ای در علم اقتصاد ایجاد کردند به اسم اقتصاد فمینیستی . آنها خواستار نگاهی جدید به کار خانگی زنان( انجام امور منزل و نگهداری از فرزندان و سالخوردگان)،یا  کار زنان  در خانه ( مثلا مونتاژ وسایل کوچک و ... در خانه یا کارهای دستی ) هستند و می گویند بسیاری از  زنانی که پابه پای مردان و گاه بیش از آنان کار می کنند هیچ سهمی از تسهیلات رفاهی مانند بازنشستگی و بیمه و .. ندارند و در پایان عمر هیچ مایملکی ندارند و این یعنی زنانه شدن فقر.

دوست خوبم حامد قدوسی، قصد دارد در جلسه ای که روز دوشنبه ششم شهریور ساعت 5 عصر در مجله زنان برگزار می شود پاسخ بعضی از این سوالات یا سولات مشابه دیگر را بدهد. در وبلاگش هم مطلبی در این باره دارد. فکر می کنم برای فمینیستهایی که مشکل اقتصادی را از مهمترین مشکلات زنان و دلیل وابستگی به مردان و درنتیجه زیردستی آنان می دانند ، اطلاعات مربوط به علم اقتصاد  که در این جلسه کسب می کنند بسیار مفید خواهد بود.

 

آدرس دفتر مجله زنان: ضلع جنوب غربی میدان هفتم تیر،بوستان پرواز، کوچه زیبا، پلاک 27 زنگ دوم